लैंगिक शिक्षण अन् माझा दृष्टिकोन - वैभव मोरे ( शोध व मुक्त पत्रकार )

 लैंगिक शिक्षण/लैंगिक संबंध/संभोग ?

खरं तर संभोग हा पुरुष आणि स्त्री यांच्यातील प्रणय नैसर्गिक शेवट मानला जातो.जगात प्रत्येकालाच सेक्सचं कुतूहल वाटंत.मात्र, सेक्स विषयी बोलायचं म्हटलं की लोक कचरतात. पुरूष मंडळी तरी याविषयावर आपली मतं व्यक्त करतील. मात्र, एखाद्या स्त्रीने तिचं मत मांडलं तर तिच्याकडेच वाईट नजरेने बघितलं जातं.

प्राचीन भारतीय समाज शरीर संबंधाविषयी बराच खुल्या विचारांचा होता, हे विशेष आपल्याला लोणार(सरोवर) येथील हेमाडपंती परंपरेतील दैत्यसुदन मंदिरावर कोरलेल्या शिल्प कलेवरून किंवा खजुराहोची प्राचीन मंदिरं ते वात्स्यायन यांचा 'कामसूत्र' हा जगप्रसिद्ध ग्रंथ यातून बघायला मिळेल. मात्र, आपण जसजसे पुढे चालत आहोत तसतसे आपल्या देशातले शरीर संबंधाविषयीचे विचार संकुचित होत गेलेले दिसतात. निसर्गतः संभोगाचा संबंध बाळाला जन्म देणं आणि कुटुंब वाढवणं, एवढाच होता. स्त्री आणि पुरूष यांची शारीरिक गरज पूर्ण करणं आणि त्यांच्यातलं नातं अधिक घट्ट करणं, हे सेक्सचं उद्दिष्ट आहे.मात्र, या कार्यात धर्म मोठा अडथळा आहे. "सेक्स ही माणसाची नैसर्गिक गरज आहे!” हे खुलेपणाने मान्य न करण्याची सर्वात मोठी चूक आजवर आपण करत आलो आहोत. त्यामुळेच निरनिराळ्या समस्या तयार होतात.काही तरी घाणेरडं किंवा महापाप/अनैतिक यासारखं असं काहीतरी स्वरुप आपणच या सेक्सला दिलं आहे.खरं तर आज या 21व्या शतकात सुध्दा सेक्सविषयी खुलेपणाने काहीही बोललं जात नाही किंवा विचारलंसुद्धा जात नाही, सेक्स विषयी बोलणं सभ्यपणा नाही, असा एक गोड गैरसमज समाजाने आपल्या डोक्यात भरुन ठेवला आहे आणि तोच गैरसमज आपण आपल्या पुढच्या पिढीला देत आहोत.या गैरसमजामुळेच सेक्स विषयी निर्माण झालेल्या समस्येवरील प्रश्न विचारण्याचं त्यांचं स्वातंत्र्यच आपण हिरावून घेतले आहे.आणि म्हणूनच त्यातून अनेक गैरसमजांचा जन्म झाला आहे. चार वर्षांची मुलगी शारिरीक दृष्टिने संभोगासाठी अपरिपक्व असते, हे आपल्याला समजण्यासाठी स्व:तहा डॉक्टर होण्याची गरज नाही; पण, तरीही अशा मुलीवर बलात्कार होतात. काय शोधत असेल हा बलात्कार करणारा? या प्रश्नाचा पाठपुरावा केला की आपल्या लक्षात येतं की लहान वयातील मुलींबरोबर लैंगिक संबंध ठेवले की लैंगिक शक्ती वाढते, असा खुळचट गैरसमज काही लोकांमध्ये आहे. आणि तो नसला तरी विकृत वासना त्यामागे असतेच. त्याचाच परिणाम पुढे अशा गुन्हे घडून येतात...परंपरेनुसार संभोग हा पुरुष आणि स्त्री यांच्यातील प्रणय नैसर्गिक शेवट मानला जातो.किशोरवयातील प्रेम भावनाविष्कार वयाच्या 12-13 वर्षापासूनच दिसू लागतो आणि कमी-अधिक कालावधीचे प्रेमसंबंधही (व्यक्त किंवा अव्यक्त) त्यानंतर दिसू लागतात. वाढत्या वयाबरोबर प्रेमसंबंधांच्या कालावधीतही सर्वसाधारणपणे वाढ होताना दिसते. संपूर्ण किशोरवयाच्या कालावधीत एकूण समज वाढते आणि लैंगिक आणि सामाजिक प्रगल्भपणा वाढत जातो त्याचे हे लक्षण असावे. कारण दीर्घकाळ टिकणार्‍या नात्यासाठी समज आणि प्रगल्भपणा आवश्यक असतो. स्वतःबद्दल सकारात्मक प्रतिमा, आत्मसन्मान व प्रौढ वयातील प्रेमसंबंधात गुणात्मक खोली येण्यासाठीही हे आवश्यक असावेत.बहुतेक समाजांत मुलाचे वयात येणे जीवशास्त्रीय टप्प्यांनुसार (उदा. - पहिली मासिक पाळी किंवा पहिले वीर्यस्खलन) ठरवले जाते. या जीवशास्त्रीय टप्प्यांव्यतिरिक्त किशोराचे लैंगिक-समाजीकरण ,प्रेम भावनाविष्कार आणि प्रेमसंबंध उघडपणे दिसण्याचे प्रमाण त्या त्या समाजातील मोकळीक आणि निर्बंधांच्या प्रमाणावर अवलंबून असते. इतकेच नव्हे तर किशोरांना लैंगिक शिक्षणही द्यावे का नाही, द्यायचे असल्यास कसे-किती-कधी द्यावे, वयात आल्यावर व्यक्तीने लैंगिकदृष्ट्या सक्रीय कधी व्हावे, कुणाबरोबर व्हावे, हेही त्या त्या समाजातील मोकळीक आणि निर्बंधांच्या प्रमाणावर अवलंबून असते. किशोरवयातली मुले सहसा त्यांच्याच परिसरातील, समाजातील, जाती-धर्मातील व्यक्तीशी संबंध जोडू पाहातात. याला अपवाद म्हणून काही व्यक्ती विशेषतः मुली या बाबतीत भिन्नतेच्या शोधात असतात. बहुतेक मुले त्यांच्याच वयाच्या जोडीदाराबरोबर जोडी जमवण्याचा प्रयत्न  करत असली तरी मुलांना वयाने थोडा लहान तर मुलींना वयाने थोडा मोठा जोडीदार हवा असतो.हल्ली पॉर्न बघण्याचं फॅड वाढलंय. त्यावरून लोकांमध्ये संभोगाची इच्छी किती वाढली आहे, हे स्पष्ट होतं. पॉर्न बघितल्याने काही मिळो अथवा न मिळो मात्र, कामेच्छा बऱ्यापैकी शांत होते. लग्नापूर्वी शारीरिक संबंध योग्य की अयोग्य? हा अनेकांसमोरचा प्रश्न असतो. पण यावर कुणीही मोकळेपणाने बोलू शकत नाही. लैंगिक शिक्षणाबाबतचा अभाव यामागचं कारण आहे.

मानवाच्या लैंगिक जीवनाला इतक्या भिन्न व परस्परव्यंजक बाजू आहेत, की त्या सर्वांचा एकत्र विचार करणे कठीण आहे. ह्यामुळेच लैंगिक शिक्षणाची सर्वस्वीकार्य अशी व्याख्या करणे कठीण आहे. भारतीय संस्कृतीमध्ये लैंगिक वर्तनासंबंधीचीही परंपरागत मूल्ये आढळतात. लैंगिक संबंध, लैंगिक भावना, लैंगिक वर्तन, संभोग यांसंबंधी उघडपणे बोलणे निषिद्ध मानले जाते. संभोगासंबंधी वाचणे, लिहिणे, बोलणे हे विकृतीचे लक्षण समजले जाते. अशा सामाजिक परिस्थितीमध्ये मुलामुलींना उघडपणे लैंगिक शिक्षण बोलणे किंवा लैंगिक शिक्षण देणे हे जिकिरीचे काम आहे. तेव्हा लैंगिक शिक्षण देताना किंवा देण्याचा विचार करताना या बाबींकडेसुद्धा दुर्लक्ष करता येणार नाही.शाळांमध्ये लैंगिक शिक्षणासाठी योग्य अशी पार्श्वभूमी निर्माण करण्याची संधी जीवशास्त्राच्या वर्गात मिळू शकते. म्हणून प्रजोत्पादन यंत्रणेचे सामान्य ज्ञान देणे, लैंगिक विषयांबाबत वैज्ञानिक मनोवृत्ती तयार करणे, लैंगिकतेबाबतच्या सामाजिक समस्यांना तोंड देण्यासाठी योग्य ती पार्श्वभूमी तयार करणे इत्यादि कडे शासनाने लक्ष द्यायला हवे,लैंगिक शिक्षण हे केवळ शरीरशास्त्राचे शिक्षण नसून त्याला सामाजिक, मानसिक, सांस्कृतिक, भावनिक अशी विविध परिमाणे असल्यामुळे ते जीवनशिक्षणच आहे. 

हा लेख लैंगिक शिक्षण संबधीच्या लैंगिक आरोग्य दालन आणि प्रकल्प विषयाशी संबधीत असून याचा उद्देश विश्वकोशिय स्वरूपात केवळ दर्जेदार लैंगिक शिक्षण उपलब्ध करणे समाजात लैंगिक शिक्षणबाबत जागृती निर्माण करणे एवढाच आहे.
 
             लेखक
        वैभव सुरेश मोरे
(B.Sc Life Science/B.J)
    [शोध व मुक्त पत्रकार]